• Okuduklarımdan, seyrettiklerimden aldığım notlar, izlenimler, incelemeler…

DSD, DST, DSDIFF, DXD, DSF nedir?

Yüksek çözünürlüklü ses dünyasına girince kısaltmalardan geçilmiyor. Bunlara kısaca değinelim ve detaylar için bazı bağlantılar verelim.

SA-CD (Super Audio CD), 90’ların sonunda Sony tarafından geliştirilmiş ve fikri mülkiyet hakkı Sony’e ait bir optik disk teknolojisi. SA-CD de kopya koruması var. Phillips de bu disk teknolojisinin ve markasının lisansörü. CD satan bir dükkana gittiğinizde fark etmeyebilirsiniz ama bugün 8000 adetlik bir SA-CD kataloğu mevcut. Teknolojik olarak SA-CD, CD’ye göre daha iyi ses kalitesi sağlayabiliyor. Ancak, çeşitli sebeplerden SA-CD piyasada yeterli ilgiyi görmedi.

DSD (Direct Stream Digital), Sony ve Phillips tarafından geliştirilen ve SACD üretiminde kullanılan bir sayısal/analog dönüştürme teknolojisi. DSD, açık bir format olup, dosyalarını satmak yada çalmak herhangi bir lisans gerektirmiyor. DSD’den başka bir yazımda kısaca bahsetmiştim. Eğer, SA-CD ve DSD konusunda detay isterseniz, http://sa-cd.net/ ve http://dsd-guide.com/ siteleri tavsiye ederim

DST (Direct Stream Transfer), DSD formatındaki bir dosyanın kayıpsız olarak sıkıştırılmış hali. DSD’ye göre depolama ve saklama hacmi bakımından avantajlı. Hani, CD’leri hiç sıkıştırmadan hard diske atarken WAV ama kayıpsız olarak sıkıştırdığımızda FLAC dosyası elde ediyoruz ya… onun gibi.

DXD (Digital eXtereme Definition), 352.8kHz/24bit ya da 384kHz/32bit gibi yüksek örnekleme frekansına sahip çok bit’li bir PCM formatı. Yani, DSD gibi tek bit’lik bir Delta/Sigma çevirim formatı değil. DXD dosyaları, benzer müziğin DSD64 versiyonuna göre yaklaşık 3,5 kat daha çok yer kaplıyor.

DSDIFF (Direct Stream Digital Interchange File Format) adından da anlaşıldığı üzere DSD dosyalarının saklanması için kullanılan dosya formatına verilen ad. Detaylar için buraya.

Bu noktada pratik bir bilgi verelim. DSDIFF dosyalarının uzantısı DFF‘dir. Bu dosyalar SA-CD disklerini oluşturmada kullanılan masterler için kullanılmaktadır. Bu kullanım itibarı ile ID3v2 etiketlerini desteklemezler. Yani, bilgisayardan müzik dinlemek için herhangi bir şekilde DFF dosyası edinirseniz, kullandığınız medya çalıcıda bu dosyaları etiketlemekte sorun yaşayacaksınız. Parçanın adı, türü, yılı, albüm resmi ilave etmek gibi işlemlerden bahsediyorum.

Peki, çözüm ne? Bilgisayardan yüksek çözünürlüklü DSD formatını dinlemek için uygun dosya türü DSF (DSD Stream File). DSF dosyaları ID3v2 etiketleme standardını destekliyor. DSF detayı için buraya.

2L – The Nordic Sound gibi bazı firmalar master kayıtlarını doğrudan 352.8 kHz ve 24 bit DXD ile yapıyorlar. Daha sonra bu kayıtları olduğu gibi yada başka formatlara çevirerek müşterilerine sunuyorlar. Kendi internet sitelerinde belirttiklerine göre DXD, 192kHz ve 96kHz PCM’den biraz daha iyi ses kalitesi sunuyor. Ancak, örnekleme frekansını 96kHz’den 48kHz’e doğru düşürdüğünüzde, ses kalitesinde düşme de daha çok fark ediliyor. Yine kendi sitelerinde belirttiklerine göre, DSD daha farklı bir renge sahip; daha yumuşak; ilginç bir şekilde kulağa çok hoş geliyor. Ama detay bakımından DXD’yi önde tutuyorlar.

İşin pratik yönü ile ilgili iki not: DXD, bir PCM türü olarak stüdyoda daha kolay edit edilebilir bir format. DSD’nin bu bakımdan bazı zorlukları var. Ayrıca, biz son kullanıcılar bakımından bakınca DXD daha fazla disk alanı gerektiriyor.

ikinci not ise dosya büyüklüğü ile ilgili. Şöyle bir hesap yapalım:

DXD: 24 bit * 352,8bin örnek/saniye = 8,4672 milyon bit/saniye.

DSD64: 2,822 milyon bit/saniye.

Görüldüğü üzere  352.8kHz/24bit DXD, DSD64’ün 3 katı veri akışına sahip.

The Nordic Sound sitesindeki örnek bir dosyanın değişik formatlardaki boyutlarına baktığımızda göreceğimiz üzere, 9:24 dakikalık bir müzik, DXD formatında 1.0GB yer kaplarken DFF (DSD64) formatında 274MB yer kaplıyor!

Benim tercihim, araya format değişimi sokmadan kayıt yapılan format ne ise o formatta dinlemek.

Burada bahsettiğim yüksek çözünürlüklü ses dosyalarını bilgisayardan çalmak için uygun bir medya çalıcı yazılım ve uygun bir DAC (Digital Analog Converter) cihazına ihtiyaç var. Başka bir yazı konusu…

Yorum yapın:

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.