• Okuduklarımdan, seyrettiklerimden aldığım notlar, izlenimler, incelemeler…

Bir DXD kaynağı daha: ProMates Yüksek Çözürlüklü Müzik Mağazası

Yeni bir yüksek çözünürlüklü müzik (DXD) mağazası da Danimarka-Kopenhag’dan: ProMates HD Music Store. Şimdiye kadar sadece The Nordic Sound – 2L tarafından DXD dosyaları sunulduğunu biliyordum.

Web sitelerinde,  en yüksek çözünürlüklü müzik dosyalarını sunmayı amaçladıklarını belirtiyorlar – mümkünse kayıdın yapılmış olduğu orjinal örnekleme frekansında.

ProMates

Bunun için DXD formatını öne çıkartmışlar. Daha önce de yazdığım gibi, DXD (Digital eXtreme Definition) aslında 352.8 kHz ile örneklenmiş 24 bitlik bir PCM sinyali. Genellikle SACD üretmek için kayıt DXD formatında yapılıyor. Merging Pyramix iş istasyonu ile kayıt ve düzenleme (editing) işlemleri yapıldıktan sonra DSD formatına çevriliyor ve SACD basımında kullanılıyor. Bu teknoloji 2004’de çıktığında bir çok klasik albüm “En İyi Mühendislik” veya “En İyi Kayıt” albüm ödüllerini kazanmış.

ProMates web sitesinde, DXD-DSD çeviriminin “quantization noise” yarattığı, bu nedenle kayıtların orjinal format olan DXD ile sunulduğu belirtiliyor. ProMates’in sunduğu indirme formatlarının listesi aşağıda:

  • DXD (24 bit/352.8 kHz, FLAC ile kayıpsız sıkıştırılmış)
  • DSD veya DSD64 (SACD’de kullanılan 1bit/2.8224 MHz format – DSF veya DSDIFF ile kayıpsız olarak sıkıştırılmış)
  • PCM (24 Bit/44.1 kHz – 192 kHz, FLAC ve AIFF-C ile kayıpsız olarak sıkıştırılmış)
  • MP3 (çoğunlukla 320 Kbps)

Dosyaların düşük örnekleme hızlarındaki kopyalarını da kendileri üretiyorlar. Çeşitli satıcıların farklı aşağı örnekleme (downsample) teknikleri kullandığı ve bu tekniklerin kaliteyi etkilediği için, aşağı örneklemeyi bizzat yapıyorlar.

Bazıları, “insan kulağının 20-20Hz dışını duyamayacağı için 96kHz üstündeki örneklemenin anlamsız olduğu”nu ileri sürüyor. Bu düşünceye karşılık ProMates, “HD formatlar arasındaki farklar için açıklama yaratmaya çalışmadan önce, oturup bir kendi kulağınızla dinleyin…” diyor. Bu açıkçası çok katıldığım bir görüş.

İnsan duyma aralığının “teorik olarak” 20-20kHz olduğunu varsaydık. Bunu sayısal olarak kaydedip tekrar analoga çevirmek için 2 katından biraz daha yüksek bir hızda örneklemek gerekiyor (Nyquist Teoremi). Bunu yaptığınızda örnekleme frekansının yarısında (örneğin 44.1kHz örneklemede 22KHz civarında) istenmeyen bazı harmonikler yaratılıyor. Bunları yok etmek için “tuğla duvar” tabir edilen çok dik sayısal filtreler kullanılıyor. Bu filteler örnekleme frekansında, harmoniklerin yaklaşık %55’ini filtreleyebiliyor. Filtrelenemeyen frekanslar her ne kadar duyulamasa da, amplifikatör gibi elektronik devrelerden geçtiğinde, duyulabilir frekanslarda harmonik gürültü tetikliyor. Bu nedenle yüksek örnekleme frekansı iyi bir şey. Çünkü bu filtrelerin kötü etkileri duyulabilir frekansların dışına ötelenebiliyor. DXD ve DSD ile bu sıkıntılardan büyük ölçüde kurtuluyorsunuz.

Şimdilik, DXD ile ilgili sıkıntı dosya büyüklüğü. Bir DXD dosyası, DSD eşdeğerinin 3 katı, CD eşdeğerinin ise 12 katı büyüklükte. Bu zamanla, teknoloji ilerledikçe sıkıntı olmaktan çıkacak gibi.

ProMates.com’dan Peter Scheelke’in Sayısal HD ses formatları ile ilgili çok güzel bir yazısı var. Detaylar için okumanızı öneririm.

 

Yorum yapın:

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.