İşlemci Seçimi: Yüksek Çözünürlük – JRiver – İşlemci ve Bellek Yükü

PC tabanlı bir müzik sunucu toplanacağı zaman CPU seçimi gündeme gelir. Bu yazıda kullanmakta olduğum PC’de çeşitli yükler altındaki işlemci ve bellek kullanımını paylaşacağım. Daha önceki yazımda bahsettiğim “Medya sunucu”,  “media renderer” ve “kontrol” gibi tüm işlevler aynı PC üzerinde yapılıyorsa o zaman CPU önem kazanıyor. Kullandığım konfigürasyon şöyle:

• Intel DH61AG anakart
• Intel Core i5-2405S işlemci (4 çekirdek, 4 thread)
• 4 GB bellek
• 128 GB SSD (İşletim Sistemi ve programlar için)
•  2x 4TB HDD (müzik dosyaları için – SSD ve HDD’lerden biri SATA portlarına diğer HDD eSATA portuna bağlı)
• Windows 7 Ultimate 64bit
• JRiver Media Center (v20) yazılım
• Fidelizer

Gözlemlerimi, en sona ertelemeden hemen özetleyeyim. Detaylar için yazıda daha da aşağılara inebilirsiniz.

1. Oynatılan dosyanın 16bit/44.1kHz ya da DSD256 olması benim örneğimde CPU yükünü pek değiştirmedi,
2. Dosyaları olduğu gibi oynatmak yerine yukarı-örnekleme veya PCM’den DSD’ye ya da DSD’den DoP’ye çevirmek gibi işlemler ise işlemciye yük getiriyor.
3. Benim gibi, Win 7 + Fidelizer kullanıyorsanız, CPU’nun (Core-i5 2405S) yarı baygın durumuna alışmanız gerekiyor.
4. Müzik sunucu ve oynatıcı olarak PC kullanılacak ise (ve harici DAC) o zaman ortanın üstünde bir işlemci seçmekte fayda var. Benim prensibim, fansız kasalara uygunluk bakımından TDP 65W’ı geçmeyen en yüksek işlemci olurdu.
5. Konu işlemci yükü ve test için yoğun olarak yukarı-örneklemeden (upsampling) faydalandım.  Yukarı örnekleme gözlemimden de bahsedeyim. Yukarı Örnekleme, hiç bir zamana Şahin’i Ferrari yapmıyor. Ancak, dikkatli kulaklar ufak ölçüde sahnede toplanma, derinliğin artması, zamanlamanın daha keskinleşmesi, özellikle tizlerde biraz daha analoga yaklaşma, baslarda ise (kontrbas gibi enstrumanlar) detayın arttığını hissedebilir.  Tizlerdeki etki ilginç bir konu. Baterideki zil sesini düşünün. Özellikle düşük hızlı PCM’de (96kHz altı diyelim) bir çok kayıtta bu sesleri sivri veya biraz metalik bulurum. DSD ile örneklendiğinde bu metaliklik yerine daha analog bir ses duyuyorum. Ama kimi insan bu sivriliği daha dinamik olarak algılayabiliyor. DSD’nin sesi yumuşattığını düşünebiliyor. Bu biraz zevk meselesi…

JRiver web sistesinde en az sistem gereksinimleri özetlenmiş. Ama en az sistem gereksinimleri yerine,  bağlantıdaki sayfanın en altındaki önerilen konfigürasyon çok daha mantıklı:

• Intel Core i5 (Quad-Core) veya daha iyisi
• Windows 7/8.1 (32 or 64 bit) veya daha yenisi
• 4GB RAM
• AMD Radeon HD 6770, Nvidia GTX 550, veya daha iyi GPU
• Yazılım kurulumu ve kütüphane dosyaları için SSD

Yatırım kararı vermeden önce donanım üzerinde JRiver’ın deneme sürümü yüklenerek performans gözlenebilir. Detaylara dalmadan önce son bir nokta: JRiver (ve benzeri programlar) özellikle “theater” modunda belirli ölçüde grafik yükü getiriyor. Benim deneyimime göre bunun için Intel işlemcilerdeki HD Graphics 3000 grafik alt sistemi yeterliydi. Yukarıda özetlediğim sistemde, temel amacım olmasa da gerekirse film dosyalarını da sorunsuz oynatabiliyorum. Yani, müzik sunucu PC’nizin içinde bir de video kartı takmanıza gerek olmadığını düşünüyorum

Şimdi detaylar…

Sistem boşta çalışırken CPU ve bellek kullanımı aşağıdaki gibi. 4GB belleğin 1.8GB’lık kısmı kullanılmış. İşlemci çekirdekleri boş durumda.

Müzik dinlemeden önce, işletim sistemindeki gereksiz işlevleri durdurmak için Fidelizer yazılımını “Extremist” seçeneği ile çalıştırıyorum.

Bunun üstüne JRiver MC20’yi çalıştırdığımda yazılım bellekte bir alan kaplamaya başlıyor. CPU çekirdekleri hala boşta.

JRiver MC20’de “Theater” görüntüsünü açtığımda CPU’da hafif kıpırdamalar başlıyor. Statik görüntüde 5% görünmekle birlikte 3%-10% arasında dalgalanıyordu. Bu durumda JRiver MC20, ekrana çalınan müzik ile ilgili internetten resim dosyaları getiriyor.

Şimdi bir DSD256 dosya çalalım. Gördüğünüz üzere CPU kullanımında bir sıçrama olmadı. Önceki durumda olduğu gibi CPU kullanımı %3-%10 arasında dalgalanıyor. İlginç bir şekilde yükün özellikle bir çekirdekte toplandığını görüyorum. Bu JRiver’ın yükü CPU çekirdeklerine nasıl dağıttığı ile ilgili.

Şimdi CD’den WAV olarak rip edilmiş 16bit/44.1kHz bir dosya çalalım. CPU kullanımı aynı seviyede, %3-%10 arasında dalgalanıyor. Bellek kullanımı DSD256’e göre daha düşük gerçekleşiyor. Bu arada Jriver MC20’nin bellekten çalma (memory playback) özelliğini kullanıyorum.

Şimdi, 16bit/44.1kHz WAV (PCM) dosyasına, JRiver MC20 yardımı ile yazılımsal olarak 352.8kHz’e yukarı-örnekleme (upsample) uygulayalım. JRiver farklı örnekleme frekansındaki her bir dosyayı, değiştirmeme ya da 44.1/48/88.2/96/176.4/192/352.8/384kHz  frekanslarında örnekleme seçeneği sunuyor. Eğer üst örnekleme yapacaksanız, prensip olarak bunu orjinal frekansın katları olarak yapmalısınız. Bu nedenle en üst frekans olan  384kHz yerine 352.8kHz tercih ettim. Aşağıdaki resimde “Sample Rate” başlığının altındaki tabloya, 44,100Hz satırına göz atın.

Yukarı-örnekleme yapınca CPU yüklenmeye başlıyor. Aşağıda statik olarak %12 görünüyor Pratikte %5-%30 arası bir dalgalanma oldu.

Yukarı-örnekleme müzik çalarken kullanılan örnekleme frekankansının arttırılmasıydı. Şimdi daha agresif bir şey yapalım. Hem, 16bit/44.1kHz dosyamızı 2xDSD (DSD128) olarak yukarı örnekleyelim, hem de sinyali PC’den DAC’a DoP (DSD over PCM) formatında gönderelim. Bu JRiver MC20’de çıkış kodlama (output encoding) seçeneği ile geliyor. Native DSD desteği olmayan bazı DAC ürünleri DSD kaynaklarını DoP metodu ile destekeleyebiliyor.

Aşağıda, işlemci yükünün nasıl arttığına bir bakın. İşlemci yükü %10-%20 arasında değişti. Anladığım kadarı ile JRiver işlemci çekirdeklerinden bir tanesine yükleniyor.

Yaptığım bu denemede exaSound ses kontrol arabiriminde 352.8kHz PCM görüyorum.

Şimdi ise 16bit/44.1kHz dosyamızı 4xDSD (DSD256) olarak yukarı örnekleyelim ve native DSD olarak DAC’a gönderelim. Bu testte kullandığım exaSoud e20 DSD256 destekliyor.

Yalnız bu senaryo, çok uç bir durum ve sadece test amacı ile ve işlemciyi yüklemek için yaptığım bir deneme. Günlük hayatta tercih etmiyorum. Çünkü, müzik çalarken bazı çıt-pıt türü seslere sebep olabiliyor. Bunu bazı JRiver ayarları ile nasıl giderebileceğimi deneme yanılma ile bulmaya çalıştım. Şimdilik net yanıt yok. Bulunca paylaşırım.

JRiver MC20’deki ayar ekranı aşağıda. “Output Encoding” başlığının altına bakın.

İşlemcilere baktığımızda, yükün açık olarak arttığını görüyorum. İşlemci yükü yaklaşık %18-%30 arasında dalgalanmaya başladı. Evet, JRiver MC20 yine bir tek çekirdeğe yükleniyor.

DSD256 yukarı örnekleme kullanınca, exaSound ses kontrol ekranında 11289.6kHz DSD görüyorum.

  

Gözlemlerimin özetini zaten yazının başında vermiştim. Şimdilik bu kadar. Umarım bilgisayar odyofilleri için faydalı olur.