Kaynak olarak bilgisayar kullanmanın avantajlarından biri, stüdyo master kayıtlarını sayısal dosya olarak satın alıp, indirip, çalma olanağı sağlaması. Kaydın daha LP, CD, SACD , DVD-A gibi herhangi bir ortama yazılmadan önceki bir halinden bahsediyorum. Dolayısı ile bahsettiğim bu ortamlara yazarken ve sonra okurken oluşan kayıplar söz konusu değil. Peki, indirilebilir sayısal stüdyo master kaydı ne demek?
Özetle, indirilebilir sayısal stüdyo master kaydı, herhangi bir yerde bulabileceğiniz en yüksek kaliteli formattır. Artist, performans kaydının nasıl olmasını istediyse öyle; ticari dağıtım formatlarına (CD, mp3…) uyarlamak için çözünürlüğü düşürülmeden, sıkıştırılmadan önce…
Vinyl LP’nin ses kalitesini ve yaşattığı müzik dinleme deneyimini, keyfini tartışamayız. Sorun, her çalışta plağın biraz daha eskimesi. İğnenin vinile temasından, toz gibi etkenlerden dolayı. Ticari müzik dağıtımında, CD ile sayısal ortama geçişin sebepleri, bu yüzey aşınmasının önüne geçmek, üretimi kolay, taşıması kolay bir format ihtiyacı idi. CD gibi optik olarak okunan ortamlarda, okuma lazer ışını ile yapıldığı için yüzey aşınması söz konusu değil. Tabi CD’yi çizmezseniz, üstüne sigara düşürmezseniz, yazın arabanın içinde güneşte bırakmazsanız… Ancak, kendi deneyimimden biliyorum ki, bazı CD baskılarında zamanla (10 yıllar?) okuma hataları oluşabiliyor.
Aslında iyi yapılmış bir CD hiç de fena olmayan bir ses sağlayabilir. Hatta yeterince özen gösterilmemiş bir plak baskısından bile daha iyi. Ama ne var ki, dinlediğimiz CD’lerin büyük çoğunluğuna müzik sıkıştırılarak kaydediliyor. Bunun sebebi, popüler olması beklenen bir parçanın radyo TV gibi ortamlarda CD’den çalınabilmesi için sıkıştırılması gerekliliği. Tabi istisnai kayıtlar da var. TV, radyo gibi yaygın yayın ortamları, değil orjinal kaydın, CD’nin bile dinamik sahasını destekleyemiyor. Dinamik saha ile dinlenebilir en düşük ses ile en yüksek ses arasındaki aralıktan bahsediyoruz.
Daha önceki yazılarda değindiğim gibi 16 bit, 44100 Hz örnekleme ile üretilen CD, sonra gelen HDCD, SACD, DVD-A, Blu-Ray ile bir adım daha öteye taşınmış. Diğer yanda, cepte taşınabilirlik bakımından internetten indirilebilir mp3 gibi sıkıştırılmış sayısal formatlar da bu fiziksel formatların satışlarını zorlamakta. Ancak, hiçbiri vinil LP’nin keyfini veremiyor.
Peki, sıkıştırılmamış, dinamik sahası kısıtlanmamış, fiziksel aşınmaya maruz olmayan, yüksek çözünürlüklü müziğe nasıl erişeceğiz? Sayısal Stüdyo Master Kaydı dünyasına hoşgeldiniz! (terlik veremiyoruz ayakkabılarını kapıda paspasa silin lütfen 🙂
Stüdyo master kaydı, “genellikle” 16 bit 44,1kHz – 24 bit ve 192kHz arası örnekleme hızları ile yapılıyor. The Nordic Sound’un 24bit 352,8kHz (DXD) ve diğer bazı kayıt şirketlerinin native DSD kayıt yaptıklarını biliyoruz. İşte bu kayıtları dinlediğiniz zaman artistin niyet ettiği müzik performansına daha da yakınlaşıyorsunuz. Belki bu konu da daha önce yazdığım bazı yazılara göz atabilirsiniz:
- Sayısal Ses / Digital Audio: PCM ve DSD hakkında özet
- DSD, DST, DSDIFF, DXD, DSF nedir?
- Native (öz) DSD
Sayısal müzik satın alabileceğiniz bazı kaynaklar:
- https://www.nativedsd.com/ (burada bir çok DSD kayıt firmasının bağlantısı mevcut onun için aşağıda tekrarlamıyorum)
- http://www.2l.no/
- http://www.linnrecords.com/
Bu dosyaları dinlemek için ihtiyacınız olan bir bilgisayar (PC veya Mac) ve bir DAC (Digital Analog Converter). Piyasada çeşitli fiyat ve özellikler ile bilgisayar ve DAC mevcut. DAC tarafında benim kullanmakta olduğum, önerdiğim ve sattığım marka exaSound.
