Taşınabilir Hi-Res Audio

Mobil durumdayken, yüksek çözünürlüklü albümlerimi nasıl dinleyebilirim? Bunun için başlıca 3 yol aklıma geliyor:

• Cep Telefonu
• Taşınabilir DAP (Digital Audio Player)
• Cep Telefonu + Taşınabilir DAC/kulaklık güçlendiricisi

Ama önce, yüksek çözünürlüğün (Hi-Res) tanımını hatırlayalım. Standart CD çözünürlüğü olan 16bit/44.1kHz ve DVD (video) çözünürlüğü olan 16bit/48kHz’in üstündeki bit hızlarını ve örnekleme frekanslarını destekleyen ses sistemlerine, Yüksek Çözünürlüklü Ses (Hi-Res Audio) Sistemleri diyoruz. Örneğin, 24bit/96kHz PCM, 32bit/384kHz DXD, DSD64 – DSD512 gibi… Önceki bir yazımda daha fazla detay var.

Peki bu yaklaşımları hangi kriterlere göre değerlendirebiliriz?

• Ses kalitesi / Fiyat
• Çözüm “Bit Perfect” mi?
• Desteklenen yüksek çözünürlüklü formatlar
• Kulaklıklarımı sürecek güç mevcut mu?
• Kullanıcı arayüzünün rahatlığı
• Cebimde taşıyacağım cihaz(lar)ın büyüklüğü, ağırlığı.
• Tidal/Spotify gibi servisleri dinleyebilir miyim?
• Network Player olarak kullanacak mıyım? (örn. evdeki bir sunucu ile)
• MQA desteği benim için önemli mi?
• Müzik depolamak için bellek (SDcard gibi) takılabiliyor mu?
• İşletim sistemi güncellemeleri yapılabiliyor mu?
• Bir uygulama mağazasından (Google Play Store gibi) uygulamalar indirilebiliyor mu?
• Pil ömrü

Şimdi yukarıda bahsettiğim üç yaklaşımı inceleyelim. Bakalım hangisi size uygun?

Cep Telefonu

Baştan söyleyeyim, Hi-Res audio konusunda, Android işletim sistemine sahip telefonlar, IOS tabanlı telefonlardan daha ileride. Son yıllarda çıkan bazı – özellikle Android tabanlı – akıllı telefonların içinde yüksek çözünürlüklü ses destekleyen yongalar (chip) görüyoruz. Böylece, uygun bir uygulama ile harici bir DAC cihazına gerek olmadan yüksek çözünürlüklü müzik dinlemek mümkün olabiliyor. Ayrıca, bu yeni telefonların bazılarının UPnP/DLNA desteği ile “network streamer” işlevine sahip olduğunu da belirteyim. Yani bulunduğunuz ortamdaki bir sunucu’dan veya internet akış servis sağlayıcılarından müzik oynatabiliyorlar.

Cep telefonundan yüksek çözünürlüklü müzik dinlemenin avantajı, işi tek cihaz ile çözebilmek. Yalnız, bir telefonda sadece ses formatının yüksek çözünürlüklü olması, ses kalitesinin iyi olacağı anlamına gelmiyor. Bunu aynı ses dosyasını farklı telefonlarda dinleyerek test etmek mümkün. Ses kalitesi ve ses çıkış gücü (yani zor kulaklıkları bile sürebilmek) sizin için öncelikli ise, o zaman telefon ile birlikte harici bir DAC-amp kullanmanız tavsiye edilir. Harici DAC çoğunlukla telefonun içindeki DAC’tan daha iyi sonuç veriyor.

LG V30 / V40 / V50

Okuduklarımdan anladığım kadarı ile LG V-serisi telefonlar diğer markalara kıyasla oldukça iyi bir dahili DAC ile geliyor. Örneğin, LG V30, ihtiva ettiği ESS SABRE 9218P Quad-DAC’ı tam yol kullanarak DSD, DoP, FLAC, ALAC, AIFF ve WAV formatlarını destekleyebiliyor. Teknik özellik seviyorsanız, ESS 9218P 2.0Vrms çıkış, 130 dB SNR and -114 dB THD değerlerine sahip ve 32bit/384kHz PCM ve DSD256’ye kadar dosya formatlarını destekleyebiliyor. Bu telefonun kulaklık çıkışını bir ampli’ye bağladığınızda, “network streamer” özelliği ile, giriş seviyesindeki kutu çözümlerinden daha iyi bir ses alındığını çeşitli kaynaklarda okudum. Üstelik ekranlı bir network streamer görevi görüyor.

Sony Xperia Serisi

Sony Hi-Res formatını bir çok ürününde destekleyen bir marka. Xperia’lar bildiğim kadarı ile Türkiye’de pazara sunulmuyor. Şimdi amiral gemisi Xperia 1’in, 5G destekleyen MkII modeli bekleniyor. Örnek olarak Sony Xperia 5 modelini incelemek için web sitesine girdiğimde daha çok sinema, fotoğraf ve oyun özelliklerinin öne çıkarıldığını görüyorum. Ses ile ilgili olarak Hi-Res Audio ve Hi-Res Wireless logolarını görüyorum. Telefon teknik özelliklerini incelediğimde DSD format desteğini görüyorum. Ama hepsi bu! Kullanıcı rehberine de baktım. Sanki, “zaten bütün tüketiciler bilgisiz, bir de teknik detaylarla akıllarını karıştırmayalım…” der gibi, bit sayısı, örnekleme frekans gibi detaylara girmemişler.

Burada daha bir çok Android akıllı telefondan bahsetmek mümkün, Örneğin Samsung Galaxy S20’ye baktığınızda DSF, DFF desteği görürsünüz. Huawei, Xiomi gibi markalara da bakılabilir belki…

iPhone modelleri

iPhone’lar genel olarak kaliteli bir ses sunmakla beraber, kullanılan dahili DAC en fazla 48kHz destekliyor. DSD, hatta FLAC gibi formatlar “native” olarak desteklenmiyor. Bu nedenle, iPhone ile Hi-Res müzik dinleyebilmek için “Cep Telefonu + Taşınabilir DAC” yaklaşımına yönelmek gerekiyor. Bu donanıma ilaveten Onkyo HF Player, VOX, TEAC HR Audio, FiiO, Flacbox vb. Hi-Res destekleyen müzik uygulaması gerekli.

Cep Telefonu + Taşınabilir DAC/kulaklık güçlendiricisi

Cebinizde ya da çantanızda taşıyacağınız kütle biraz büyüyecek ama taşınabilir Hi-Res ses için en iyi yol bu. Bir çok taşınabilir DAC ürünü mevcut. Burada üç örnek vereceğim. Sonuçta gerekenler şunlar: yeni nesil bir telefon, telefonda yüklü Hi-Res formatları destekleyen bir yazılım, bir USB OTG (on-the-go) kablo (ya da Apple Lightning to USB Camera Adapter) ve taşınabilir DAC/kulaklık güçlendiricisi.

Chord Mojo + Chord Poly

Chord Mojo, 768kHz örnekleme frekansına kadar çıkabilen taşınabilir bir DAC/kulaklık güçlendiricisidir. DAC olarak büyük ağabeylerinden en temel farkı WTA filtresinin “tap” sayısının daha ufak olması. Belki ileride başka bir yazıda bunu anlatırım. Koaks, optik ve USB girişleri var. USB girişinde PCM768 ve DSD256 (DoP) destekliyor. İki adet kulaklık çıkış var. 800Ohm kulaklıkları bile destekliyor. Dahili pili de mevcut. Kulaklık çıkış gücü (@ 1kHz) 600Ω ile 35mW, 8Ω ile 720mW. İngiltere fiyatı: £399.

Chord Poly ise Mojo ile birlikte kullanılabilen taşınabilir bir müzik akış/oynatıcıdır (network streamer). Bağlı cihazlardan kablosuz olarak (DLNA, Wi-Fi, Bluetooth, AirPlay ve ağ bağlantısı) akış yapmak ve akıllı telefon kontrolü ile Micro SD’sinden oynatmak işine yarar. Tidal gibi servislerden faydalanabilir, hatta Roon sunucudan MQA formatında dinleyebilirsiniz. İngiltere fiyatı: £429.

iFi xDSD

iFi xDSD taşınabilir bir DAC/kulaklık güçlendiricisi. USB, koaks ve optik girişleri var. PCM768, DSD512 ve 2xDXD formatlarını destekliyor. TIDAL ile MQA parçalarını da dinleyebilirsiniz. Kulaklık çıkış gücü: 16Ω ile 500mW, 600Ω ile 24mW. Amazon.com fiyatı: $399.

AudioQuest DragonFly Cobalt

AudioQuest DragonFly Cobalt 24bit/96kHz’e kadar çıkılabiliyor. Ama bir iPhone’a bağladığınızda ses kalitesinde önemli bir artış oluyor. ESS ES9038Q2M DAC kullanmış. MQA destekliyor. Amazon fiyatı: $300.

Taşınabilir DAP (Digital Audio Player)

DAP cihazları, akıllı telefonlara göre daha iyi ses kalitesi ve daha geniş bir format desteğine sahipler. Ancak, bu cebinizde telefondan başka ikinci bir cihaz taşımanız anlamına geliyor. Bir de markasına göre oldukça yüksek bütçe gerektirebiliyor. Aşağıda fikir vermesi bakımından bazı örnekler ve Amazon ABD fiyatlarını verdim. Google’da arama yaparak daha bir sürü alternatif de bulabilirsiniz. Özelliklere burada girmiyorum. Ancak bu işlev için 4 haneli ABD Doları fiyat ödemek bana uymuyor.

• Astell&Kern A&Ultima SP2000 Portable High Resolution Music Player – – 32bit/768kHz, Native DSD (DSD512) ($3,499)
• Sony NW-WM1A 128GB Premium Walkman – 32bit/384kHz PCM, Native DSD support (11.2MHz) – ($1,198)
• Astell&Kern AK100 II Portable High Fidelity Sound System – 24bit/192kHz ($399)
• Sony Walkman 16 GB A Series NW-A105-B ($310)
• FiiO M9 Hi-Res Audio Lossless MP3 Music Player – DSD128 ($250)
• xDuoo X20 Lossless Music Player – Native DSD ($208)

Mobil Ses Uygulamaları

Google Play sitesinde örneğin “DSD Player” araması yaptığınızda bir çok uygulama bulursunuz. Burada sadece bir kaç örnek vereceğim.

USB Audio Player PRO (Google Play)

İster en son hi-res audio yongasına sahip bir telefon, ister USB ile telefona bağlı harici bir DAC kullanın, USB Audio Player Pro uygulaması ile, donanım özellikleri ile sınırlı kalmak koşulu ile,

• Wav/flac/ogg/mp3/MQA/DSD/SACD/aiff/aac/m4a/ape/cue vb. 24-bit ve 32-bit ses dosyalarını “bit-perfect” olarak oynatabilirsiniz.
• 32-bit/384kHz’e kadar bit uzunluğu ve örnekleme frekansı desteklenir (eğer donanımınız destekliyorsa tabi)
• DoP, native DSD ve DSD-to-PCM çevrimi desteklenir.
• Network Player (UPnP, DLNA, WebDAV) kullanımı sağlanır.
• Google Music, Tidal, Qobuz ve Shoutcast servisleri kullanılabilir.

Kamerton (Google Play)

WavPack+ISO/FLAC/ALAC/APE/WAV/DSD/SACD ses formatlarını, 32bit, 384kHz PCM ve 1bit/5,644,800Hz DSD olarak destekleyen bir yazılım. Daha çok SACD veya DSD ile sayısallaştırılmış LP dinlemek isteyen kullanıcılar için geliştirilmiş.

Belirttiğim gibi yazılım örnekleri bunlarla sınırlı değil. Onkyo HF Player, Hiby Music, FiiO Music, TEAC HR Audio Player, ve diğer alternatifler mevcut.