Bu web günlüğünde en çok hangi yazının okunduğuna baktığımda, “High Resolution Audio – Yüksek Çözünürlüklü Ses” Ne Demek? başlığını görüyorum. Demek ki bu konuya bir ilgi var. Kısa bir tekrar yapmakta fayda gördüm.
Hi-Res Audio (High-Resolution Audio, Yüksek Çözünürlüklü Ses) ile CD çözünürlüğünün üstündeki sayısal kayıtlardan bahsediyoruz. Yani, 16bit/44.1kHz (ve 16bit/48kHz) bit uzunluğu/örnekleme frekansı’nın üstündeki, kayıpsız (lossless) formatlardan bahsediyoruz.
Analog bir sinyal, saniyede 44100 defa örneklendiğinde, her örnek 16 bitlik bir sayıya çevrildiğinde ve bir de bu iki kanal (stereo) için yapıldığında: 44.100 Hz x 16 bit x 2 (kanal) = 1.411.200 bit/saniye gibi bir akış hızına ortaya çıkıyor. İşte bu akış hızının üstünde Hi-Res başlıyor. Aynı hesabı 48.000 Hz ile de yapabiliriz. Sonuç 1.536.000 bit/saniye çıkar. O da Hi-Res sayılmıyor. Yüksek çözünürlüklü formatlar PCM, DXD ve DSD olabilir. FLAC, WAV, DSF gibi uzantılar ise dosya biçimlerinden bazılarıdır.
Hi-Res formatlara ait bit akış hızlarına bazı örnekler:
- 24bit/96kHz PCM: 24 bit x 96.000 Hz x 2 = 4.608.000 bit/saniye
- 24bit/192kHz PCM: 24 bit x 192.000 Hz x 2 = 9.216.000 bit/saniye
- 24bit/352.8kHz DXD: 24 bit x 352.800 Hz x 2 = 16.934.400 bit/saniye (DXD’nin 32 bit olanı da var)
- DSD64: 1 bit x 2.822.400 Hz x 2 = 5.644.800 bit/saniye
- DSD256: 1 bit x 11.289.600 = 22.579.200bit/saniye
Şimdi DSD konusunu hatırlayalım. Direct-Stream Digital (DSD), Sony ve Philips tarafından geliştirilen Süper Audio CD (SACD)’de ses sinyallerini sayısal olarak yeniden yaratma sistemi için kullanılan ticari markadır. Müzik mağazalarından optik disk olarak alabileceğiniz SACD’lerde DSD64 formatında kayıt yapılıyor. NativeDSD.com gibi yerlerden DSD64, DSD128 veya DSD256 kayıtlarını, stereo veya çok kanallı sayısal kayıt dosyaları olarak satın alabilir ve bilgisayarınıza indirebilirsiniz.
Bu dosyaları çalmak için ses için optimize edilmiş bir bilgisayar, DSD dosyalarını çalabilecek bir müzik yazılımı, DSD destekleyen bir DAC gerekli. Sistemin geri kalanı güçlendirici ve hoparlörlerden oluşuyor.
Belki DSD çok yaygın değil diyebilirsiniz. Doğrudur, örneğin https://www.nativedsd.com/ adresine uğrarsanız, bu yazı itibariyle 47 kayıt firmasına ait 1.108 albüm olduğunu görürsünüz. Fena bir rakam değil ama en sevdiğiniz eski bir albümü muhtemelen burada bulamayacaksınız. Büyük olasılıkla HDtracks’den FLAC olarak indirebilirsiniz.
DSD hakkında bilgi için: https://www.nativedsd.com/information/about-dsd. Daha fazla detay isterseniz: http://blog.nativedsd.com/dsd-the-new-addiction/
DSD destekleyen DAC’lar ve yazılımlar için güncel tablo: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1rHcXP7PExksxZfkif3Rv2CT1Y_ESpNSv2b0nkKlBySk/edit#gid=0
